De transformatie van een oude school

De voormalige School voor Technisch Onderwijs in de Groningse wijk Helpman is een uniek gebouw. Het is een gemeentelijk monument, in 1972 ontworpen door Rijksbouwmeester J.J.M. Vegter. Het is letterlijk een schoolvoorbeeld van modernistische wederopbouwarchitectuur. De school heeft een bijzondere indeling met grote lokalen, hoge gangen en een prachtig trappenhuis. De lokalen hebben grote ramen en hoge plafonds en het gebouw zit vol historische kenmerken. Bij de transformatie naar woningen worden die zo veel mogelijk behouden. In totaal komen er 62 appartementen en 13 loftwoningen.

Vernieuwend monumentaal
“Erik Roerdink, architect en partner van De Zwarte Hond: “Wij waren direct gefascineerd omdat het een gebouw is dat door Vegter is ontworpen. Deze architect heeft veel betekend voor Nederland. Hij was Rijksbouwmeester en ook hier in Groningen heeft hij verschillende gebouwen ontworpen, waaronder het voormalige Vindicat-gebouw en het Stadhuis van Groningen. Die zijn inmiddels beide gesloopt, net als veel andere wederopbouw. Het is mooi dat we dit gebouw van hem kunnen bewaren. Te meer omdat het ook echt een heel goed voorbeeld is van de architectuur uit de wederopbouwperiode, na de Tweede Wereldoorlog. Door de versnelling van de industrialisering in die periode ontwikkelde ook de bouw zich snel: ineens kon er gebouwd worden met veel glas, beton en staal. Dat zie je in dit gebouw heel mooi terug.

Als je nu het schoolgebouw bekijkt, zie je dat er de laatste tijd veel te weinig onderhoud is gedaan. Het ligt er niet mooi bij en is haast overwoekerd door het groen. Maar mijn handen jeuken als ik het gebouw zie, je ziet de kwaliteit eraan af! We hoeven het gebouw alleen maar mooi op te poetsen, dan gaat het vanzelf glanzen. Het wordt een supermooi pareltje in Groningen.”

Eigenzinnig maatwerk
“Het is zoeken naar een gezonde balans tussen respect voor de architectonische monumentale waarde en de woonwensen van deze tijd. Het moet bijvoorbeeld goed geïsoleerd zijn, brandveilig en met heel goede geluidsisolatie. Er moet plek zijn om te parkeren en wellicht ook om dingen te delen voor de bewoners onderling. Wij hebben het hele project bekeken vanuit de logica en de structuur van het gebouw, op zoek naar een slimme indeling. We wilden niet het gebouw  slopen en weer opbouwen. Er zitten bijvoorbeeld veel grote klaslokalen in. Hoe kunnen we de originele maten respecteren en daar logische, prettige woningen in maken zonder dat de kosten te hoog oplopen?”

Zin in Zuid: 75 woningen in een oude school
Elk hoekje van de school is bekeken, elk lokaal in kaart gebracht. Voor elke plek wordt nu de meest ideale woning ontworpen. Dat is maatwerk, voor elk appartement. Aan de exacte indeling wordt nog gewerkt, maar in ieder geval komen er 75 woningen van zes verschillende types.

• 43 appartementen in het hoofdgebouw van 67 m2 tot wel meer dan 100 m2
• 8 appartementen in de lokalen achter het hoofdgebouw
• 7 lichte penthouses op het dak van het hoofdgebouw
• 13 loftwoningen in de praktijklokalen met hoge plafonds, vide en tuin
• 4 loftwoningen in de voormalige kantine

Spelen met karakter
Erik Roerdink vervolgt: “Er zit een enorme potentie in als plek om te wonen. Er zijn maar weinig van dit soort gebouwen in de stad die op deze manier getransformeerd worden. Hier kom je te wonen in een bestaand gebouw met historische waarde, met keuze uit bijzondere woningtypes met een industrieel karakter. We maken er een heel bijzonder woongebouw van, maar dat vraagt wel om een aantal ingrepen. Neem bijvoorbeeld de kenmerkende stalen kozijnen. Die zijn slecht geïsoleerd en er zit zelfs nog asbestkit in, dus daar moeten we wat aan doen. Als we ze vervangen door kozijnen van aluminium of hout, dan worden ze veel dikker. Dat willen we niet, dus er komt een nieuwe pui van staal met hetzelfde karakter als de oude pui.”

Overmaats ontwerp
“Een ander voorbeeld is de entree. Dit soort gebouwen hebben een kenmerkende ruime en mooie entreehal. Een grote ruimte met een hoog plafond, een mooie trap met tegels en natuursteen, en in dit gebouw hangen nog lampen uit de jaren ’70. Dit centrale hart van het gebouw laten ze zo veel mogelijk intact. In het gebouw zit ook een enorm stevige betonconstructie. We willen het heel zichtbaar maken dat je in een zwaar gebouw van beton woont met een echt industrieel karakter. We gaan bijvoorbeeld verlaagde systeemplafonds verwijderen, waardoor je de hoogte en ruimtelijkheid van het gebouw ervaart. De gangen in het hoofdgebouw maken we aan beide kanten open, zodat je in de gang mooi uitzicht hebt en veel licht. Dat wordt een prachtige entree voor de woningen in de lokalen die aan de gang liggen. Dit soort aanpassingen versterken het karakter van het gebouw en maken het ook een fijnere plek om te wonen. Het geeft een gevoel van overmaat aan ruimte wat je niet vaak hebt bij nieuwbouwwoningen.”

Levende historie
“Op een aantal plekken moeten we het rigoureuzer doen. Voor een nieuw fietspad, een belangrijke verbinding tussen de wijk en het park, moeten we een deel van de laagbouw slopen. We willen dat niet helemaal wegwerken en verstoppen: we willen juist de gelaagdheid van de tijd laten zien. De verandering zichtbaar maken. We voegen iets aan het gebouw toe dat past bij het ontwerp én past bij deze tijd, een soort upgrade van de wederopbouwarchitectuur. De school wordt geen museum maar een levend gebouw, waar we een laag aan toevoegen nu de functie ook verandert. Dat geldt ook voor de bekroning van het gebouw met een aantal spectaculaire penthouses op het dak. Daarin komt de unieke vorm van het dak weer terug met de dubbele zaagtand, en de woningen hebben geweldig uitzicht.”

Duurzaamheid op z’n mooist
“Wat ik zelf heel mooi vind vanuit de duurzaamheidsgedachte is dat dit gebouw zo robuust en met overmaat ontworpen is, dat je er nu heel goed een andere functie aan kunt geven als woongebouw. Op die manier kun je op een heel duurzame manier met de stad en gebouwen omgaan, door beter te kijken naar wat er al is. Vanuit dat idee kunnen we dit gebouw behouden en er iets sterks aan toevoegen, wat wéér 100 jaar mee kan gaan.”

Ook Zin in Zuid?
Nieuwsgierig geworden naar de transformatie van de oude technische school en de woningen die er komen? Op onze website vind je meer informatie en alle documenten over de nog beschikbare woningen van Zin in Zuid. Voor een verhelderend nieuwbouwgesprek neem je natuurlijk eenvoudig contact op met Nico of Helene.